Czym jest, czemu służy i kto może wydać publikację naukową?
Publikacje naukowe to wartościowe dokumenty, które są zbiorem myśli i wyników prowadzonych badań. Ich tworzeniem i wydawaniem zajmują się osoby prowadzące badania, zazwyczaj piastujące wyższe stanowiska na uczelniach, w instytucjach, laboratoriach. Przekazują swoją wiedzę dla potomnych, robiąc to zgodnie z przyjętym schematem. Aby publikacja naukowa faktycznie nią była, musi bowiem spełniać konkretne kryteria.
Publikacja naukowa – czym jest, co prezentuje?
Trudnością publikacji naukowej jest przede wszystkim temat, jaki ona porusza. Musi to być nowość, czyli oryginalne badania i wyniki niepublikowane nigdy wcześniej. Jeżeli zagadnienia bazują już na wcześniej poruszanych, ale rzucają na sprawę nowe światły czy inny kontekst są nazywane publikacjami wtórnymi. Nadal mają wartość dla odbiorców, bo syntezują i porządkują dotychczasową wiedzę. Czasem osadzają ją w nowych realiach.
Skąd wiadomo, że publikacja naukowa jest wartościowa i może być w ten sposób nazywana? Tu właśnie dochodzimy do kolejnego aspektu, czyli recenzje.
Recenzje publikacji naukowych
Zanim jeszcze publikacja naukowa trafi w ogóle do druku, musi zostać zrecenzowana. Odbywa się to w systemie peer review, stanowiącym podstawowe narzędzie do wystawiania ocen. Korzysta się z niego za pośrednictwem czasopism naukowych. Dopiero pozytywne recenzje oznaczają akceptację i umożliwiają publikację przygotowanego dzieła.
Jednak trzeba zrozumieć znaczenie peer review także z innej perspektywy. Jest nią recenzowanie publikacji naukowych stworzonych przez naukowców, którzy mają na swoim koncie spory dorobek artystyczny. W krajach anglosaskich doceniają oni oceny dzieł autora w sposób anonimowy, nie pobierając za tę czynność wynagrodzenia.
Jawność i dostępność publikacji
Publikacje o charakterze naukowym muszą być jawne i dostępne dla wszystkich zainteresowanych. To właśnie mają na celu – dotarcie do szerokiego grona odbiorców, celem uzupełnienia ich wiedzy, poszerzenia dotychczasowych horyzontów, rzucenia nowego światła na niektóre dane, a także zmotywowania do prowadzenia wartościowych dyskusji, również pod kątem krytycznym. Zatem, jeżeli celem autora jest wyłącznie komercjalizacja i jakiekolwiek działania ograniczające dostęp do publikacji, trudno nazwać ją w pełni wartościową.
Publikacja naukowa to obowiązkowy element kształcenia na najwyższych stopniach naukowych – przy doktoryzacji, habilitacji. Służą zarówno celom naukowym, ale też promowaniu samego autora.
